• covid19 | koronabirusa,  gaztelumendi.eus,  hurrengo geltokia

    Slavoj Zizek: “Elkarrekin baino ez gara salbatuko”

    Esloveniar pentsalari ospetsuak dio elkarrekin bakarrik salbatuko garela. Oraindik ikasi ez badugu, solidarioagoak egingo gaituzten krisi berriak behar ditugu, antza.

    El Pais egunkarian elkarrizketa irakurri dut, testuarekin pdf-a bidali diet lagun batzuei. Baina berriz irakurri ostean pentsatu dut euskaratu eta berrirakurri eta gure artean hedatzea.

    Bakardadea da koronabirusaren aurreko bizitzatik faltan botatzen duena.  “Ez dut broma merke postmoderno gisa esaten“, aipatzen du filosofo esloveniarrak, jakinda aitorpena, asko jota, paradoxikoa dela: “Rock star filosofoa moduan mundu osoan hitzaldi jendetsuak ematera ohituta dagoena, orain apenas irteten den Esloveniako hiriburuan duen etxetik. Handik, bideo-deiei erantzuten die, bere sofatik. “Arrisku handikoa naiz, birusa harrapatzen badut ez dut kontatu ere egingo: 71 urte ditut eta diabetes handia, eta gero nire tik-ak ere hor daude“. “Konfinamenduaz gozatzen dut, baina bakardadea faltan botatzen dut, orain inoiz baino gehiago deitzen didatelako, Zoom madarikatua, bonbardatu egiten naute”.

    Idatzi eta idatzi ari delako deitzen diote behin eta berriz.  Anagrama argitaletxeak Como un ladrón en pleno día (2018) liburuaren itzulpena argitaratu berri du gaztelaniaz , udan Hegel in a Wired Brain (Bloomsbury, 2020) atera zuen eta PANdemIC (IZUrriA!, Txalaparta 2020) presazkoa argitaratu zuen, koronabirusa hasi eta 100 egunera. Bi orduko elkarrizketan eskua altxatu behar da hitza eskatzeko. Deprimituta eta umore txarrez dagoela dio “horrela nagoenean, okerrago dagoen norbaitekin hitz egiteak bakarrik animatzen nau“, baina hitzezko energia, ideia disdiratsuak eta dibagazioak xahutzea da. Aipu kultuak, pop aipuak eta bere buruari egindako aipamenak -obra itzela baitauka Zizek pentsalariak: 50 bat liburu, 1989ko ideologiaren objektu sublimetik-. “Gorroto nauten kazetariak bakarrik dira literalak esaten dudanarekin“. Eta premiatzen du: “Goazen istilura, Auschwitzen bezala, lanak libre egingo gaitu“.

    Como un ladrón en pleno día liburuan kontatzen duzu, Lubitschek umorea erabili zuela Holokaustoaren zaurira hurbiltzeko. Prest gaude pandemiaz barre egiteko?
    Oraindik ez. Heroismoak eta beldurrak thriller on bat egin dezaketen arren, gauza izugarriei buruzko komediak ere badaude. Jugoslaviako gerraren ostean, txiste politikorik argienak, arruntenak eta ikaragarrienak sortu ziren. Dramak denbora gehiago behar du. Primo Leviren liburua porrot handia izan zen berrogeiko hamarkadan, 20 urte gehiago behar izan ziren arrakasta lortzeko. Oraindik ez gaude hor, baina umorea itzuliko da eta iluna eta basatia izango da.

    Ez al dago gaur egungo memeetan, Twitter sarean?
    Izan daiteke. Eslovenian museo etnografikoak koronabirusari buruzko txantxak bildu ditu. Hala dirudien arren, hau ez ez da txantxa: batzuek hiriko zati abandonatuak berreskuratu nahi dituzte, birusa pasa dutenek edan eta dantza egin dezaten, orgiak egin ditzaten.

    Ghetto bat, eta ondo?
    Izugarri gustatzen zait. Leku batzutan asko dira bizirik atera direnak, egin lezakete.

    IZUrriA! (PANdemIC) liburuan esaten zenuen oso nekatuta geundela. Nola gaude orain?
    Neke kronikoarekin. Udaberrian gehiago sufritzen genuen, baina orain, Eslovenian 20 aldiz gehiago kutsatu arren, jendea axolagabeagoa da. Ez da ospatzeko axolagabekeria, desesperatua da. Inork ez daki zer gertatuko den. Jendea, desira galtzen ari da. Sarajevon, frankotiratzaileak teilatuetan zeudela, jendea bizirauteko borrokatzen zen; gero, gerra amaitu zenean, suizidioak iritsi ziren. Uste dut orain gauza bera gertatuko dela. Urte erdian, baliteke osasun-krisia kontrolatuago egotea, gero ekonomikoa etorriko da, eta hirugarren olatua psikologikoa izango da, erorketa emozionalak, suntsitutako belaunaldiak.

    Nola egin aurre arlo publikotik?
    Estatu indartsu eta eraginkorrak behar ditugu, baina ez da gutxietsi behar tokiko sareen autokudeaketa. Krisiak gugandik okerrena atera omen du. Barkatu. Nik osasun arazoak izan nituen konfinamenduan, eta  laguntza itzela jaso nuen, ez bakarrik mediku eta erizainengandik, auzokoengandik, elkarteengandik. Jende arruntaren etikan sinesten hasi nintzen. Hau egin behar da, eta ni hemen nago. Ezkerrak erabili beharko luke, ez manipulatu, elkartasunetik esnatze hau.

    Hala ere, txertoen banaketan, maskarekin edo arnasgailuekin gertatu zen bezala, logika kapitalistak arrakasta izan du, onenak irabaz dezala.
    Hipokrisia handia dago. Mundu guztiarentzat egongo zela esan zuten eta eskuratzeko orduan aldeak ikusten ari gara, adibidez, Israel palestinarrei ukatuz. Logika inozo bat da, mundu globalizatu batean, denok salbu egon behar dugu. Ez naiz inozoa — ez dut esaten koronabirusak komunismoa ekarriko duenik —, baina ezta ezkorra ere: elkartasun berri honek dituen aukeretan sinesten dut. Xehetasun txiki eta zoragarri bat: elkarrizketa batean, BioNtecheko sortzaile turkiarrak [Ugur Sahin doktorea, bere emazte Özlem Türecirekin batera] zera esan zuen: “Guk ezin dugu dena egin, beste txerto batzuk behar ditugu“. Enpresaburu bat “non dago lehia” galdetzen! Hau edertasuna! Bikote horren lanak politikoki zuzenak diren txorakeria guztiak baino gehiago egin ditu arrazakeriaren aurka. Jendeak dio: “Kapitalismoak bizirik iraungo du“. Nik erantzun: “Izugarri aldatu da“. Gobernu kontserbadoreek ere, Trumpek eta Boris Johnsonek, gauza pentsaezinak egin dituzte: nazionalizatzea, esku hartzea edo oinarrizko errenta unibertsalaren elementuak de facto sartzea.

    Egun argiko lapurra liburuan sistema gu konturatu gabe nola aldatzen den aipatzen duzu. Lapurra hobeto ikusi al duzu?
    Hainbat zentzutan. Alde batetik, aberastasunaren kontzentrazio lotsagabea jada ez da sekretua. Nazkagarria da. Ultrakapitalismoan, Gates, Soros eta gainerakoak jakintsuen kontseilu bezala aurkezten dira, aristokrazia berri gisa. Bestetik, Amazonek edo Microsoftek ez dute ustiapen klasikoa egiten — nik lan egiten dut eta zuk aparteko etekina ateratzen duzu —, baizik eta Marxek guztion ongia deitzen zuena pribatizatzen dute, komunikatzen garen espazio partekatua, eta errentez baliatzen dira. Kapitalismoa eredu feudalago eta digitalago baterantz dihoa, non megakonpainia pare batek dena kontrolatuko duen eta Estatuetako segurtasun aparatuekin bat egingo duten.
    Dagoeneko ez gaituzte geolokalizatuta, a ze pitokeria! horrek ez du beldurrik ematen. Izan ere, badakite non zoazen irakurtzen ari zaren liburuan, telebistak zure aurpegi-adierazpena aitortzen du, programa bat gustuko duzun ikusteko; AEBetan, Txinan edo Israelen elkarrizketa pribatuak grabatu egiten dira; Europan jada zaila da 100 euroko billeteak aurkitzea, eta azkenean, kamerari begira eta irribarrez ordainduko dugu. Eta Estatuak dena jakingo du.

    Zientzia-fikzioa dirudi.
    Jada badago interakzio zuzen bat adimenaren eta ordenagailuen artean. Positiboa balitz bezala saltzen dute, horrela, ezinduek aulkia mugitu dezakete “aurrera” edo dena delakoa pentsatuz, baina ez dizute kontatzen zure burua kontrolatzeko ere balio duela. Nire lagun militarrek diote arma nuklearrak ergelentzat direla. Arma psikologikoak, ez propaganda zaharraren zentzuan, baizik eta adimenaren kontrolean, etorkizuna ei dira.

    Adibidez, sareetako desinformazioa elikatzen duten algoritmoak?
    Sare sozialek nolabaiteko askatasuna ematen digute, iraultzarako arma bat dira, udaberri arabiarrean ikusi zen bezala. Horregatik, estatuek kontrolatu nahi dituzte, eta Assange gure garaiko heroia da, hain zuzen ere, jendea aske dela uste duten estatuen kontrola kritikatzean. Ez estraditatzea zuzena izan da, baina ez estraditatzeko arrazoiak okerrak dira. Vanessa Baraitser epaileak bere buruaz beste egiteko arriskua eskatu zuen: “Badakit Assangeren aurkako akusazioa gaizki dagoela, baina ez nago onartzeko prest“.

    Sareak argi eta garbi kontrolatzen diren tokian, arazoa ere badago.
    Noski Assange txinatarra behar dela. Ez dut Txinarekiko inolako begikotasunik, baina hondamendiak eztanda egin zuenean, jendearen osasuna ekonomiaren aurretik jarri zuten. Eta ekonomikoki ere eraginkorra izan zen, erakunde kapitalista handi batzuek orain defendatzen dute berrogeialdi zorrotzak direla baliagarri bakarra. Txinako lagun disidente batek esan zidan: “Alderdiak abantaila bat du Mendebaldearekiko; ez da hurrengo hauteskundeengatik kezkatzen“. Txinak lehentasuna ikusi zuen eta merkatuaren mekanismoak baldintzatu zituen; ez dakit nola egiten den hori modu demokratikoan, baina gure interes berekoia da elkartasun global berri bat sortzea. Birus berriak, larrialdi klimatikoak, ondoez soziala… hondamendiak merkatuaren esku utziko ez dituzten gobernuak behar ditugu.

    Gerra batean bezala?
    Ez dut  konparaketa moduan atsegin, baina bai, Bigarren Mundu Gerraren ondoren Rooseveltek arau guztiak hautsi zituenean bezala Orain osasun-sistema globala behar da, eta sistemak ezin badu kudeatu berdin dio, horixe egin behar da. Noizbait ekonomia gizarteratu egin beharko da. Presa hutsez. Estatu demokratiko batek ere ezin du onartu bere biztanleriaren zati handi bat goseak egotea, nahiz eta gertatzen ari den eta eszeptizismoa ulertzen dudan. Baina ezer ez dago lehenetsita, dena irekita dago. Habermas, filosofo alemaniarra, ez zait asko gustatzen, baina esan zuen komodaren salbuespenezko kontua dela inoiz ez dugula hainbeste jakin eta, aldi berean, hain kontziente garela gure ezjakintasunaz. Errealitatea zeharkaezina da. Eta zalantza horien erdian jardun behar dugu.

    Eta ez badugu egiten?
    Errealitatearekin askoz modu ankerragoan egingo dugu topo. Istiluak, arazoak AEBn gertatzen ari denaz ohartzen al zara? Afrikako herrialde bati buruzkoak diruditen titular pentsaezinak. Kapitolioko erasotzaileek zuzen jokatu zuten -herriaren borondatea ordezkatzen ez duen hauteskunde-sistema baten aurka protesta egiten- okerreko arrazoiaren alde -Trump bere alde dagoela sinetsiz-. Trump Kane bezalakoa da Orson Wellesen filmean, pobreen izenean hitz egiten du pobreek beren kabuz hitz egin ez dezaten. Populismo autoritario klasikoarekin kontrastean, faxismoa kasu, demokrazia abolitu eta ordena berri bat inposatu nahi duena, egungo populismoak ez du programarik. Horregatik, beren helburua mugarik gabe atzeratzen dute. Trumpen benetako biktimak elite liberal korporatiboen aurkako berriketa serio hartzen dutenak dira.

    Ezkorra ala baikorra al zara etorkizunari dagokionez?
    Woody Allenek 1979an idatzi zuen: “Gizateria bidegurutze batean dago. Desesperantzara garamatza bide batek eta etsipenera besteak. Desagerpena azken batean “. Krisia onartu behar da, inozoak izan barik. Txertoekin jendeak esaten du: “Azkenean tunelaren amaieran ikusiko dugu argia”. Noski ikusten dugula: eta aurrez aurre trena dator.

    Beraz, ezkorra?
    Hori da nire paradoxa. Hala naiz epe laburrean, zoriontsu izateko modu bakarra da batzuetan, zerbait ona gertatzen denean. Baina, aldi berean, baikor etsitua naiz. Elkarrekin bakarrik salbatuko gara. Oraindik ez badugu ikasi, krisi berriak behar ditugu antolatuagoak eta solidarioagoak izateko. Espero dut ez izatea oso basatiak.

    Gazteak kaltetuenak izan balira, serioago hartuko genuen hau?
    Hain da tristea. Esan gabe, denok onartu dugu: sakrifika ditzagun zaharrak. Biziraupenaren basakeria praktikatzen dugu. Atsekabetu egiten nau, baita ere, herrialde batzuetan, Yemenen, Armenian, gatazkak koronabirusak ordezkatu dituela ikustean. Pandemiak geldiarazi egingo zituela pentsatu nuen.

    Hedabideok ahaztu egin ditugu?
    Nire gaitzespena ez da hedabideek enfasia jartzea koronabirusean, baizik eta ez lotzea klima-aldaketarekin edo ondoez sozialarekin, patologia beraren parte den aldetik. Koronabirusa ez zen zerutik erori, ez zen saguzaharr zopa batetik irten Wuhango bazter batean; sistema baten parte da. Ez new age zentzuan, naturak kapitalismoaren aurka duen mendeku espiritual gisa. Covid 19a materialismo hutsa da, esanahirik gabeko prozesua, besterik gabe gertatzen dena, baina jakina, baldintza ekonomiko jakin batzuetan gertatzen dena. Natura suspertu egingo da, horrek ez nau kezkatzen, kontua da ea bertan lekurik izango den guretzat.

  • covid19 | koronabirusa,  gaztelumendi.eus,  larrabetzutik,  maitatasunetik

    Neska mutikoekin oinez egiteko ibilbide laburrak

    Domekarekin, gure neska mutikoak kalera irtengo dira. Ordubete, asko jota kilometro baterainoko distantzian.
    Neurri berria da, beharrezkoa, eta kalera irten eta oinez ibiltzea be aukera bat izan daiteke.



    Horregatik, Larrabetzun errez egiteko zazpi ibilbidetxo prestatu ditugu eta sarean zabaldu. Egunero ibilbide ezberdin bat egiteko aukera eskainiz.

    Larrabetzuko zazpi ibilbide, egunero bat

    PDF moduan deskargatzeko aukera.

  • covid19 | koronabirusa,  Elikadura burujabetza,  ikusi eta ikasi

    Zapatisten mezua munduari

    [ EZLN-k munduari ]
    Egoera hau zelan bizitzen ari garen:
    Lasaitasunez, asalduraz eta zuhurtziaz. Komunitatean, hau da, hiritik kanpo, egoera oso bestelakoa da; elikagaiak baratzean daude, arto-erreserbak eta indabak daude, egunero hartzen ditugu ur bero sendagarriak, gorputza lantzen dugu nekazaritzan eta abeltzaintza txikian.
    Izua ez da hain handia, ez baitago eguna galtzeko adina denborarik Fake News hoiek irakurtzen, konspirazio-teoriak eta gobernu txarraren kateak ikusten. Harreman sozialak zuzenak eta beharrezkoak dira, elkartasuna erabatekoa da ezaguna denarekin eta arrotzarekin.
    Bizitza ez da gelditzen, ez da etxean geratu behar, animaliak gosez hilko lirateke eta makrak galdu egingo lirateke.
    Ez dago Estatuaren laguntzen gaineko itxaropenik; estatuak, historikoki, lur horiek ustiatzen utzi eta baimendu duelako. Eskolan eskolarik ez duten haurrek beren kultura eta hizkuntza baino gehiago ikasten dute beren familiekin, batez ere aitona-amonekin.
    Bizi ditudan pentsamendu politikoei buruz: modernitate kapitalistaren alabak krisi bakoitzean eliteak aberasteko, zaurgarrienak desagertzeko eta etxean, geldirik, klase ertain izutsu eta eroso bat uzteko diseinatuta daude, izu-informazioa kontsumitu eta diru gutxi gordeta munduaren amaiera balitz bezala xahututa.

    Munduaren amaiera kapitalismoaren garaipenarekin eta bizia suntsitzeko sistema konplexuarekin eta planetari eusten dioten elementu naturalekin hasi zen.

    Osasun-larrialdia ez ezik, beste hauek ere baditugu: larrialdi klimatikoa, ur-eskasia, gerraren biktimak diren errefuxiatuena ekialde inguruan, narkotrafikoarena Latinoamerikan eta ingurumen-errefuxiatuena beren bizi-ekosistemak suntsitzeagatik, emakumeen kontrako biolentziaren hazkunde esponentziala kontinente guztietan, eta ustelkeria gero eta gogorragoa gobernu-maila guztietan; krisia sistemikoa da, eta irtenbideak berdin-berdina izan behar du. Ez da nahikoa eskuak garbitzea eta maskara jartzea, beste mundu posible batzuk eraiki eta amets berriak behar ditugu. .
    Gure elikagaiak ereitea, antolatzea, medikuntza naturala berreskuratzea, zientzia autonomoan laguntzea, eskola, ikastetxe eta pluribertsitate libre gehiago sortzea, krisietan arrakalak aurkitzea eta bizimodu kolektiboa birplanteatzea dira matxinatuen zereginak, batzarretako akordioetatik sortzen diren beste askorekin batera.

    Animo kolapso globalaren sintometako bat bizitzen ari garen garai honetan, birus hau gizateria eta mundua kutsatuta dituen ugarietako bat da.
    Ez naiz etxean gelditzen, gure lana da behekoekin antolatzea, basoan eta oihanean bizi direnekin, kapitalismo patriarkalaren birusak eta haren gaitz guztiek (pandemiak, erausketa, matxismoa, kolonialismoa, diskriminazioa, indarkeria, ekozidioa, etnozidioa, inperialismoa eta alderdi politikoen sistema) beste mundu batzuk eraikitzeko.



    Carta de  zapatistas ️

    Del ejército zapatista para el mundo:
    Del EZLN
    Sobre cómo lo estoy viviendo:
    Con tranquilidad, rebeldía y prudencia. En la comunidad, es decir fuera de la ciudad, la situación es muy otra; los alimentos están en la huerta, hay reservas de maíz y frijol, todos los días tomamos aguas calientes medicinales, ejercitamos el cuerpo con en el trabajo agrícola y de pequeña ganadería.
    El pánico no es tan grande porque no hay suficiente tiempo como para perder el día viendo Fake News, teorías de conspiración y las cadenas del mal gobierno. Las relaciones sociales son las justas y necesarias, la solidaridad es absoluta con el conocido y el extraño.
    La vida no para, no hay como quedarse en casa, los animales morirían de hambre y las chakras podrían perderse.
    No hay expectativas sobre ayudas del estado, el estado históricamente ha abandonado y permitido la explotación de estas tierras.Los niños sin clases en la escuela aprenden más de su cultura y lengua en casa con sus familias, en especial con sus abuelas y abuelos.
    Sobre los pensamientos políticos que me atraviesan: Las ciudades hijas de la modernidad capitalista están diseñadas para enriquecer a las élites en cada crisis, para desaparecer a los más vulnerables y dejar en casa, inmóvil, a una clase media asustadiza y cómoda, que no hace otra cosa que consumir información de pánico y gastar su poco dinero guardado como si fuera el fin del mundo.
    El fin del mundo comenzó con el triunfo del capitalismo y su complejo sistema de destrucción de la vida y los elementos naturales que sostienen el planeta.
    No sólo tenemos una emergencia sanitaria, tenemos una emergencia climática, de escasez de agua, de refugiados víctimas de la guerra en medio oriente, del narcotráfico en Latinoamérica y refugiados ambientales por la destrucción de sus ecosistemas de vida, tenemos un incremento exponencial de femicidios en todos los continentes y una corrupción cada vez más descarada en todos los niveles de gobierno; la crisis es sistémica y la solución lo debe ser igual. No basta con lavarnos las manos y ponernos una mascarilla, tenemos que construir otros mundos posibles y tejer nuevas arcas.
    Sembrar nuestros alimentos, organizarnos, recuperar la medicina natural, apoyarnos en la ciencia autónoma, crear más escuelas, colegios y pluriversidades libres, encontrar grietas en las crisis y re-plantearnos el modo de vida colectiva, es la tarea de las y los rebeldes, junto a muchas a otras que surjan de los acuerdos asamblearios.
    Ánimo en este tiempo en el que estamos viviendo uno de los síntomas del colapso global, este virus es uno de los muchos que tiene infectada a la humanidad y al mundo.
    No me quedo en casa, nuestra tarea como insurgentes es organizarnos con los de abajo, con los del páramo y la selva, para construir mundos muy otros donde el virus del capitalismo-patriarcal y todos sus males: pandemias, extractivismo, machismo, colonialismo, discriminación, violencia, ecocidios, etnocidios, imperialismo y sistema de partidos políticos, no puedan entrar.
    Att. #SombreroRojo

  • agit/prop,  covid19 | koronabirusa,  gaztelumendi.eus,  hurrengo geltokia,  i+g,  ikusi eta ikasi,  teknologia berriak

    [ leihotik mundura ] 20:20

    Komunikazioa.
    Komunitatea.
    Gure leihoek hori erakutsi digute. Krisi sakon honetan, leihoak eta balkoiak bilakatu dira komunikazioa eta harremanen ordezko. Nola gauden ikusteko, arnasa hartzeko, lagun eta auzokideekin hitz egiteko, eta munduari gure berri emateko.

    Leiho teknologiko bat ireki dugu, sarean. Komunikazioa lantzeko, teknologia berriak (bideoak, streaming-a, txatak, sare sozialak) baliatuko ditugu.
    Gorka Julio Teketen eta biok hizketan hasiko gara, baina elkarrizketak ireki eta gonbidatuak izango ditugu gure kanal honetan.
    Ekonomia, kultura, krisi honi buruzko kontuak, kezkatzen gaituzten gauzak hartuko ditugu hizpide.

    Osteguna, apirilak 16
    arratsaldeko 20:20ean
    [ txaloen ostean ]

    leihotik mundura 20:20

    Zu ere gonbidatuta zaude.
    Komunitatea.
    Komunikazioa.

    etzi.pm

  • covid19 | koronabirusa,  gaztelumendi.eus

    Umeak | Francesco Tonucci

    Umeak, ikasleak, etxeetako gazteenak… ze handiak!
    Egunotan osasuna eta ekonomia, lana eta pandemia, enpresak edo testak… baina inor gutxi ikusten dut arduratzen gizarte honetako txikienekin. Ez da neurri bakarra proposatu beraiengan pentsatuz. Lehenengoak izan ziren eskolak itxi eta etxeetan sartzen. Eta hor jarraitzen dute, tinko! Esan zaien guztia egin dute, baina ez zaie deus ere galdetu, zer egin, edo zelan egin. Zer antolatu, edo zelan antolatu. Kirola egin ezinik, etxeko lau hormetan zarratuta, eta gainera gehienak eredugarri…

    Francesco Tonucci Haurren hiria idatzi eta sustatu zuen idazle eta pentsalaria da. Mundu mailan, haurren eta umeen neurrira sustatzen ari da hirigintza, eta nazioarteko herrien sare bat sortu da.

    Aurreko egun baten El Pais egunkarian elkarrizketatu zuten eta gaur, patxada apur batekin aritu naiz irakurtzen. Azpimarratzen. Ikasten, azken baten.

    Francesco Tonucci: Aitona-amonei jokoak gomendatzeko deitzea onena, haiek haurrak izan ziren jokoak asmatu behar zirenean

    Zer da itxialdi honetako txarrena umeentzat?
    Ezin ateratzeak izan beharko luke, baina gezurra da, zoritxarrez ez baitziren lehenago ere ateratzen. Haurrek irten egin nahi dute, eta heldu baten eskutik bakarrik atera daitezke. Beraz, garrantzitsua da haurrak berriz ateratzea, koronabirusaren barruan eta kanpoan. Etxean geratzea baldintza berria da, autonomoa ez izatea ez da hala. Espero dut haurrek entzierro honen indarrarekin erakutsiko digutela zenbat eta autonomia eta askatasun handiagoa behar duten.

    Oso interesgarria da haiek nola erreakzionatzen duten. Konfinamenduaren lehen egunetan, bideo bat bidali nuen haurren hiriko nazioarteko sareko gure hirietara, beren iritzia eskatzeko eta alkateei aholkuak emateko aholkuetarako dei egitera animatuz; paradoxikoa iruditzen zitzaidan mundu guztiak psikologoei gurasoentzako aholkuak eta irakasleentzako pedagogoak eskatzen zizkiela, eta inork ez zuela haiengan pentsatzen.
    Haurrek eskola faltan botatzen dute, hau da, ez irakasle eta idazmahaiak, baizik eta ikaskideen falta. Eskolan, haurrek beste haur batzuekin topo egin zezaketen. Ospitalean daudenean bakarrik sentitu dezakete haurrek beste lagunen falta hori.

    Francesco Tonucci | argazkia: cc lizentzia | wikipedia

    Uste duzu politikari eta agintariek umeak ez dituztela kontutan hartzen bere erabakietan?
    Beti bezala. Haurrak ia ez dira existitzen, ez dira beren kezketan agertzen. Kezka bakarra izan da eskolak modu birtualean jarraitu ahal izatea. Italian, adibidez, kezkarik handiena da lehen bezala jarrai dezaketela frogatzea, nahiz eta baldintza berriak izan, hau da, ia konturatu gabe egiten dugu, eskolan zeuden bezala eserita, pantaila baten aurrean, eskolak eta eginbeharrak egiten.
    Asko ez dira konturatu eskolak ez zuela lehenago ere funtzionatzen, eta egoera horretan nabaritzen da gutxi funtzionatzen zuela. Haurrak nazkatuta daude etxerako lanekin, eta familientzat laguntza bat da, hori baita haurrei dagokiena. Etxeko lanak beti dira gehiegizkoak, ez kantitateagatik, baizik eta kalitateagatik. Alferrikakoak dira, irakasleek berez, dituzten helburuengatik.

    Dena txarto egiten bada, zer proposatzen duzu?
    Bideo txiki bat egin nuen zentzuzko aholkuak emanez. Aukera bat dugu. Haurrak aspertu egiten dira eskolan, eta horrela nekez ikas dezakete. Gainera, eskolaren eta familiaren artean gatazka bat dago, gatazka modernoa da, familia beti dago prest eskola salatzeko. Orain egoera berria da: eskola familian egiten da, etxean. Etxea gauzak aurkitzeko eta gurasoak irakasleen laguntzaile izateko laborategitzat hartzea proposatzen dut. Adibidez, garbigailu batek nola funtzionatzen duen, arropa nola eseki, lisatu, josten ikasi…

    Eta laborategi horretan, gurasoak ondo ari ote dira?
    Etxean egin beharreko gauzak eskatzen ditut. Sukaldea, adibidez, zientzia-tailerra da. Haurrek janaria prestatzen ikasi behar dute. Irakasleak proposa dezake ikasleek plater bat egitea saltsarekin eta errezeta idaztea. Hala, fisika, kimika eta literatura egiten ari gara, eta errezeten liburu birtual bat egin dezaket. Garrantzitsua iruditzen zaidan beste esperientzia bat da haurrek etxean duten esperientziaren bideoak egitea. Beste esperientzia, jakina, irakurketa da.
    Eskolak ez duenez lortzen haurrek irakurketa maitatzea pisu handia da. Eskolak gehiago kezkatu beharko luke, ikasleei irakurzaletasuna eman.


    Horrek pantailei, bideojokoei aurre egitea suposatuko du, beharbada.
    Etxean dauden haurrei proposamenak egin behar dizkien eskola batean pentsatzen ari gara. Haurrei liburu bat irakurtzeko proposatzea oparia izan behar da, ez betebeharra. Bada beste modu bat: irakurketa kolektiboa, familiarena. Etxean ordutegia eta tokia duen antzokia sortzea, eta familiako kide batek liburu bat irakurtzea, telenobela balitz bezala. Ordu erdia egunero. Eskola-umeak diruditen proposamenak dira, baina guztiek dute zerikusia eskola-diziplinekin. Etxeetako landareak aztertuz, geometria-esperientzia bat egin daiteke. Hori guztia esaten dut uler dadin orain dugun aberastasuna, etxea eta gurasoen eskuragarritasuna aprobetxa daitezkeela. Esan duzu gurasoek ez dutela astirik: ez da egia.
    Denbora guztian egon arren, ez dakite zer egin aisialdian. Normalean, haiekin egoten dira jardueretan, eta ez haiekin bizitzeko. Beste proposamen bat jolastea da, hori da garrantzitsuena. Jokoak asmatzea. Aitona-amonei jokoak gomendatzeko deitzea onena, haiek haurrak izan ziren jokoak asmatu behar zirenean.

    Inoiz ez dugu beraiekin orain adina denbora eman
    Horrexegatik. Ez dezagun denbora eder hori galdu etxeko lanak eginez. Pentsa dezagun beste eskola bat posible den.

    Zer egin behar du haur batek konfinamendu horretatik irteten den lehen egunean?
    Oihu egin, harriak bota, korrika egin eta norbait besarkatu; baina azken hori zaila izango da.

  • covid19 | koronabirusa,  ikusi eta ikasi

    Sortu eta sortuz, gure aukera ⏸▶

    21 egun, erraz esaten da. ⏸▶ (pause eta play)
    Bitartean asko ari gara ikusi eta ikasten. Zer ez den sortu egun guzti hauetan Euskal Herrian.
    Sukaldaritza, esku lanak, musika… herri ekintzailea gara duda barik.

    Espaloian

    Igor Telletxea Berako musikariak, berak bakarrik Itoiz taldearen Espaloian grabatu du.

    Eta zenbat horrelako, herriz herri, Euskal Herri osoan.
    Baduzu gomendatzeko modukoa den bideoren bat?

  • covid19 | koronabirusa,  Gu ere bai!

    FIFA20 Euskal Liga bideojokoetan

    FIFA20 bideojokoetan Euskal Liga jokatzera goaz datozen egunetan. Lehen mailako bost euskal taldeak ordezkatzen hainbat jokalari, eta bost sailkatuek liga bat egingo dute. Liga horretako lehen laurek semifinalak jokatuko dituzte apirilaren 11an (larunbata). Finala eta beste hainbat ikuskizun Aberri egunarekin batera, apirilaren 12an (igande arratsaldean, garai bateko futbola bezala). Eta gu guztiok, etxeko itxialditik jokatzen edo ikusten, jarraitzen. Animatzen. Sarean eta zuzenean eskainiko delako: twitch.tv/guerebai kanaletik -bideojokoetan espezializatutako sareko aplikazioa- eta Hamaika Telebistan.

    Game erauntsia

    Game Erauntsia proiektua lagun talde batek sortu zuen 2014an bideo-jokoak eta euskara uztartzen zuten eduki falta identifikatu ondoren. Hainbat ekimen abian jarri ostean, Euskal Bideojokozaleen Game Erauntsia elkartea ofizialki 2016an sortu zen hasierako helburu hori betetzeko: bideo-jokoak eta euskarak bat egitea. Geroztik, elkarteak arlo horiek bultzatuko dituen komunitate sendo bat sortzeko ahaleginak egin ditu. Horrela bada, Game Erauntsia elkartearen bi jarduera nagusiak bideo-jokoei buruzko euskarazko edukia sortzea eta bideo-jokoekin zerikusia duten orotariko ekitaldiak antolatzea dira.

    Gu ere bai!

    Gu ere bai Euskal Herriko kirolariek euskal selekzioen ofizialtasunaren alde sortutako ekimena da. 2020ko martxoan Bilboko San Mames zelaian bere burua eta manifestua ezagutzera eman zuen. Aurtengo udaberrian hainbat ekimen abian jarri nahi zituen arren, Koronabirusaren krisialdiak bete betean eragin dio. Orain, etxetik ere euskal selekzioen aldeko aldarrikapena bideojokoen bitartez egitea deliberatu du, eta horretarako bidailagun aproposa bilatu du, euskal bideojokozaleen komunitatea.

    Bertsoa euskal ligari

    Hitzaren kirol nazionala den bertsolaritzan, ekarpen txiki bat, Habanera doinuan.



    Gu ere bai! eta Gamerauntsia elkarteak antolatutakok EUSKAL LIGA Arrosa sareko irratietan.

    Eta gaur goizean Hala Bedi irratiko estudioetara egindako elkarrizketa, eta Arrosa sareko irratietan emititu dena.

    Palestina

    Eta gaur bertan, Palestinako selekzioaren abokatu eta ordezkari juridiko lanak egiten dituen Gonzalo Boye-ren elkarrizketa bat argitaratu du Euskal Herri Kirola atariak.

  • agit/prop,  covid19 | koronabirusa,  gaztelumendi.eus,  hurrengo geltokia,  ikusi eta ikasi

    Zizek: Bi irtenbide besterik ez daude egoera honi aurre egiteko: berrasmatutako komunismoa edo ankerkeria

    OR Book Going Rouge

    PANDEMIC! Covid-19 Shakes the World liburua atera berri du Slajov ŽiŽek pentsalari eta filosofoak. Hamabost eguneko itxialdian gaude gu, baina Koronabirusaren krisia Txinan hasi zenetik ikertzen eta artikuluak egiten aritu da ŽiŽek. Aurretik, Kapitalismoa bertan behera jota utzi dezaken krisia dela aitortu zuen mundu guztian ezaguna egin zen artikulu baten, eta gaur bertan O/R Books argitaletxearekin liburua plazaratu du.
    Liburu elektronikoa erosi berri dut, eta han eta hemen hartutako adierazpenekin osatu eta euskaratu dut artikulu hau.
    PANIC! |
    aldaketa klimatikoa |
    komuneko papera |
    komunismoa |

    Slajov Žižek: PANDEMIC! Covid-19 Shakes the World

    Hedabideak etengabe mezu berdina errepikatzen ari dira: “ez erori ikaran” eta gero jarrian, ikara eta izu egoerara garamatzan datu parrastada daukate eskuartean. Egoera honek, gaztaroan bizitako egoera ekartzin dit gogora; herrialdi sozialista baten, gobernuko ordezkariek maiz esaten ziguten ez zegoela izurako motiborik. Eta une oro, guk guztiok mezua argi harrapatzen genuen: beraiek ziren izua bizi zutena.

    Oraingo osasun krisi honek demokrazia liberalen ahultasunak agerian utzi ditu, eta horrek guztiak efektu politiko positiboa izango du. Bi aukera daude egoera honetarako: ankerkeria edo berrasmatutako komunismoa.
    Boterean zeudeneko logika autoritario komunistak ere bere mugak erakutsi ditu. Albiste txarrak jendaurrera eramateko beldurra, edota boterean daudenei erakustea, eta ondorioz ikerketak gutxietsi ziren. Horregatik, birusari buruzko lehen albisteak eman zituztenak atxilotu egin zituzten.
    Bestetik, osasun arazo global honen erronkei aurre egiteko estatu nazioen tresnekin bakarrik egin dakioke aurre, oinarrian adostasun global batekin, ahulenak babestukodituen hitzarmen soziala gauzatuz.

    Aldaketa klimatikoa

    Ez naiz utopikoa, ez nago herrien arteko elkartasuna aldarrikatzen. Aldiz, uste dut krisi honen aurrean elkartasunak eta kooperazioak gutako bakoitzak duen bizirauteko duen senari erantzuten diola; eta hori da dagoen erantzun arrazional eta egoista bakarra. Baina ez soilik koronabirusaren kasuan. Owen Jones aktibista eta pentsalariak adierazi bezala, klimaren krisiak koronabirusak baino jende gehiago hitzlen du, baina ez dugu izurik sentitzen horregatik, eta ikuspuntu komunista berritu batek sortu edo adostu dezake pertsona helduak eta gaisoak heriotzara kondenatuko ez dituen sistema bat.

    Komuneko papera


    Gazte sasoian, Yugoslavia sozialista hartan, zurrumurru bat hedatu zen: komuneko papera amaitu omen zen. Autoritateek erantzun zuten: “Komuneko paper nahikoa dago”. Harrigarriki jendeak sinestu egin zuen. Kontsumitzaile arruntak ordea, horrela arrazoitzen zuen: “Badakit zurrumurrua gezurrezkoa dela, uste dut badagoela nahikoa paper; baina, zer gertatzen dan gainontzekoek uste badute ez dagoela nahikorik eta geratzen den apurra erostera joaten badira, eta horrek prezioa areagotu… badaezpada ni ere papera erostera noa”.

    Komunismoa

    Estatuak lanik ez dutenen iraupenerako gutxieneko baldintzak bermatu behar ditu, eta behar beharrezko diren gauzen ekoizpena erregulatuz; hala nola, maskarak, frogak egiteko ktiak, arnasgailuak eta beharrezko bada hotelak eta bestelako ostatu edo lo egiteko lekuak konfiskatu behar baditu ere, merkatuko arauei muzin eginez. Nazioarteko kooperazio eraginkorra behar dugu, ekoizpenean eta baliabideen elkartrukean. Nik honi deritzot komunismoa eta ez dut beste alternatibarik ikusten, ankerkeria ez dena.

  • covid19 | koronabirusa,  gaztelumendi.eus,  hurrengo geltokia,  ikusi eta ikasi

    Itxialdia, isolamendua eta sorkuntza

    Itxialdia eta sorkuntza. Isolamenduari zelan aurre egin kulturgintzatik. Hara hor bi erreportajetan, egunotan landu ahal izan dudan eta GARA egunkarian argitaratu duguna. Mila esker kulturgileok. Batzuk etsita, besteak animatuago… ea guztion artean ekintza handi hau bideratzen dugun.

    Itxialdian sortzen

    Isolamenduari irriz eta kantuan

    Mikel Antzak, poema eder horri ahotsa jarri dio gaur goizean.

    Eskerrik asko Aiora eta Piti ( Zea Mays ), Unai Iturriaga, Zuriñe Hidalgo ( Hesian ), Toti Martinez de Lezea, Oier Araolaza ( dantzan.eus ), Mikel Orbegozo eta Mikel Antza.


  • covid19 | koronabirusa,  gaztelumendi.eus,  ikusi eta ikasi

    Noam Chomsky: Krisi hau merkatuaren porrotaren enegarren adibidea da, baita ingurumen-hondamendi baten mehatxua ere

    Il Manifesto egunkari komunistan egin zioeten elkarrizketa. Elkarrizketa Valentina Nicolik egin zion, Noam Chomskyren liburuak italierara itzultzen dituena.

    Denak bezala etxean harrapatuta, edo zorionekoak bezala behintzat, Noam Chomskyri (Filadelfia, 1928) idaztea erabaki dut, lehenik eta behin, nola dagoen jakiteko eta, gero, koronabirusak sortutako krisiaz eta iritzi publikoaren erreakzioaz zer pentsatzen duen galdetzeko.
    Azkenaldian, zenbaitek uste du birusa nahita zabaldu dela, interes ekonomiko edo geopolitikoengatik. Chomsky irakasleak, urte batzuetan itzultzeko pribilegioa izan dudan liburuak, ordu batzuetan erantzuten dit bere ohiko adeitasunarekin.

    Ondo dagoela esan dit. Bera, gu bezala, Tucson-en etxean geratu da Valeria emaztearekin. Ez da hori geldiaraztea, ezinezkoa da.

    Jakinarazten dit egunero ehunka elkarrizketa-eskaera jasotzen dituela, inoiz baino gehiago, eta “agenda torrentziala, agenda gori bat” duela. Gehiago galdetzea gustatuko litzaidake, baina badakit erantzungo zenidala ahal banu.

    Egoera oso larria da

    “Egoera oso larria da”, dio. “Eta ez dago sinesgarritasunik birusa nahita zabaldu zela baieztatzeko.”

    Gobernuen jarrerari dagokionez: “Badirudi Asiako herrialdeek kutsadurari eustea lortu dutela, eta Europar Batasuna, berriz, berandu dabil”.

    Zer dago zuen herrialdetik? : “Estatu Batuen erreakzioa izugarria izan da. Ia ezinezkoa zen pertsonei frogak egitea ere; beraz, ez dakigu zenbat kasu dauden benetan”.

    Bere erantzunetan —minimizatu egiten du esanez “ez dakit argitaratzeko merezi duen zerbait baden”—, pilula txikietan aurkitzen dugu zer behar dugun egiaren muina ulertzeko: “Eraso neoliberalak prestatu gabe utzi ditu ospitaleak. Adibide bat: ospitaleetako oheak kendu egin dira “eraginkortasunaren” izenean.

    Gauzak okertzeko, Trump urakana. Orain bakarrik ematen du gauzak aldatzen ari direla Estatu Batuetan, baina “orain arte, bai Trump-ek bai Kushner-ek [Jared, Trump-en suhia eta haren hurbileko aholkulariak] gutxitu dute krisiaren larritasuna. Jarrera hori areagotu egin dute eskuineko komunikabideek, eta, beraz, pertsona askok ez dituzte neurri oinarrizkoenak hartu”.

    Chomskyk hitz batzuetan laburbiltzen du bizi garen sistemari buruz jakin behar duguna: “Krisi hau merkatuaren porrotaren enegarren adibidea da, baita ingurumen-hondamendi baten mehatxua ere. Gobernuak eta multinazional farmazeutikoek aspalditik dakite pandemia larria gertatzeko aukera handia dagoela, baina onuretarako ez denez ona horretarako prestatzea, ez da ezer egin”.

    Eskerrik asko irakasle, laster ikustea espero dut.

    “Zaindu, #etxeangeratu”.

    Elkarrizketagilea: Valentina Nicolì